1. Home
2. Statusmigraine

Statusmigraine

Statusmigraine of status migrainosus kan dagen tot weken aanhouden. Er is sprake van een perifere trigger die migraine in gang zet. Vervolgens worden er signalen gestuurd naar het centrale zenuwstelsel en verergert de pijn. De hersenen kunnen deze signalen niet uitzetten. Er is altijd een voorgeschiedenis van migraine, al dan niet met aura. Statusmigraine is zeer moeilijk te behandelen en patiënten zijn niet of nauwelijks in staat te functioneren. Andere benamingen voor de aandoening zijn refractaire of getransformeerde migraine.

Symptomen en diagnose

De symptomen zijn min of meer dezelfde als bij een migraineaanval: misselijkheid, lichtgevoeligheid, gevoeligheid voor geuren en geluiden of verminderde eetlust. Er is nog geen duidelijke biomarker voor migraine. Bloedresultaten, scans en neurologische onderzoeken zijn allemaal normaal. Daarom gaan artsen er soms verkeerdelijk van uit dat er een psychiatrisch probleem is. Dan wordt vaak gegoocheld met vage termen als ‘conversie syndroom’ of ‘functionele stoornis’.

Statusmigraine versus episodische en chronische migraine

Episodische migraineaanvallen kunnen frequent of infrequent zijn. Bij frequente episodische migraine gaat het om minstens vier aanvallen per maand. Bij infrequente episodische migraine gaat het om enkele aanvallen per jaar. Statusmigraine behoort vooral tot de groep met chronische migraine. Er is dan sprake van minstens vijftien hoofdpijndagen per maand.

Het verschil tussen chronische migraine en statusmigraine is moeilijk aan te duiden. Er bestaan geen afgelijnde criteria. Over het algemeen hebben chronische migrainepatiënten af en toe een pijnvrije dag. Ze weten met andere woorden hoe het voelt om pijnvrij te zijn. Bij patiënten met statusmigraine is dat niet het geval.

Statusmigraine versus nieuwe, dagelijkse aanhoudende hoofdpijn

Nieuwe, dagelijkse aanhoudende hoofdpijn of NDPH is erg moeilijk te behandelen. De diagnosecriteria voor NDPH zijn dat de hoofdpijn nieuw is, dagelijks voorkomt en niet verdwijnt. Migraine is eerder episodisch van aard. De patiënt heeft hoofdpijn die 4 tot 72 uur aanhoudt. Vaak begint de pijn aan de linkerkant. Het is een bonzende pijn, soms vergezeld van symptomen als misselijkheid en lichtgevoeligheid. Deze symptomen komen minder voor bij NDPH. Statusmigraine is een evolutie over een langere periode. Bij nieuwe, dagelijkse aanhoudende hoofdpijn kan de patiënt een exact beginpunt aanduiden.

Wanneer hoofdpijnsymptomen veranderen moet een patiënt altijd te rade gaan bij een arts. Wanneer de hoofdpijn bijvoorbeeld erger is dan ooit tevoren, wanneer de aanval opmerkelijk langer duurt of wanneer de pijn zich plots verplaatst. Het is belangrijk om dit te laten onderzoeken om andere oorzaken uit te sluiten.

Hoofdpijn door lage bloeddruk en medicatieovergebruikshoofdpijn

Hoofdpijn door lage bloeddruk kan een heel duidelijke oorzaak hebben, bijvoorbeeld na een epidurale verdoving. Soms is de oorzaak echter lastiger te bepalen. Dan moet de arts gaan graven in de medische voorgeschiedenis van de patiënt. Bij hoofdpijn door lage bloeddruk zijn er veel verschillende factoren in het spel en de pijn kan zich overal in het hoofd voordoen.

Wanneer migrainepatiënten te vaak teruggrijpen naar aanvalsmedicatie, kan medicatie-overgebruikshoofdpijn optreden. Hier speelt preventie een belangrijke rol. Preventieve medicatie en opties als neuromodulatie kunnen ervoor zorgen dat migrainepatiënten minder snel nood hebben aan acute medicatie.

Risicogroep

Patiënten met een voorgeschiedenis van migraine maken kans om status migraine te ontwikkelen. Vooral de groep met chronische migraine, met meer dan vijftien hoofdpijndagen per maand. Maar ook mensen met dertien à veertien hoofdpijndagen per maand hebben een verhoogde kans. Ook patiënten met een combinatie van episodische migraine en een andere aandoening lopen een risico.

Andere onderzochte risicofactoren zijn obesitas, een laag opleidingsniveau of verminderde zorgtoegang. Vaak zijn er ook psychische aandoeningen in het spel. Het is echter niet noodzakelijk zo dat migraine tot depressie leidt of omgekeerd, de twee gaan vaak samen.

Link met maag-darmaandoeningen

Tijdens een migraineaanval kan darmverlamming of gastroparese optreden. Daarbij stopt de darm met werken. Het merendeel van de migrainepatiënten meldt ook misselijkheid en verminderde eetlust tijdens een aanval. Dit probleem kan aanhouden tijdens de interictale fase, de hoofdpijnvrije periode na een aanval. Daarom worden de darmen vaak omzeild bij een migrainebehandeling. Dat kan via suppo’s, patches, een vagus nervus stimulator of andere toestellen. Deze apparaten werken met elektrische golven en ze zijn zeer veilig.

Aanvalsmedicatie

Om te beginnen zijn er vrij verkrijgbare medicijnen zoals NSAID’s. Die zijn ontstekingsremmend, pijnstillend en koortswerend. Daarnaast zijn er medicijnen op voorschrift, bijvoorbeeld diclofenac. Meer migrainespecifieke middelen zijn triptanen, gepants en ditanen. Dan is er medicatie die meestal via injectie of intraveneus toegediend wordt: ergotamines en meer bepaald dihydroergotamine. Tot slot is ook neuromodulatie mogelijk.

De ideale aanvalsmedicatie combineert een NSAID, een triptaan en een dopamine receptor antagonist. Dit trio werkt in op het centrale zenuwstelsel, de vaatvernauwing en de misselijkheid. Als deze acute aanpak niet meteen werkt, kan de patiënt eventueel een tweede triptaan nemen die dag. Het is belangrijk dat artsen hun patiënten voldoende informeren over medicatie, dosering en eventuele combinaties. In het uiterste geval kan de migrainepatiënt steroïden nemen, maar daar zijn veel nadelen aan verbonden. Ook een infuus of een zenuwblok behoren tot de uiterste opties.

Tot slot

Preventie kan statusmigraine voorkomen. Het is belangrijk dat artsen goed opgeleid worden en dat patiënten strategieën meekrijgen voor thuis. Een dosis kan bijvoorbeeld aangepast worden of er kunnen andere medicijnen toegevoegd worden aan de behandeling. Ook factoren als voeding, levensstijl, psychische hulp of relaxatie moeten overwogen worden. Dit geldt overigens niet alleen voor statusmigraine. Elke migrainepatiënt is gebaat bij educatie en voorbereiding. Tot slot moeten opioïden absoluut vermeden worden, ze verhogen namelijk het risico op statusmigraine.

Samenvatting uit Migraine World Summit: Christina Treppendahl

Niets uit deze tekst mag in enige vorm worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende.