Trigeminale autonome cefalalgieën
De trigeminale autonome cefalalgieën (TAC) vormen een zeldzame groep van hoofdpijnaandoeningen waarvan clusterhoofdpijn de bekendste is. De pijn is gelokaliseerd in de trigeminuszenuw die zorgt voor de verwerking van gevoel in het gelaat. De zenuw heeft drie vertakkingen, waarvan de bovenste instaat voor het gebied rond het oog en ter hoogte van het voorhoofd. Mensen die lijden aan clusterhoofdpijn zullen dan ook meestal last hebben van een tranend oog, een afhangend ooglid of zwelling rond het oog. De hoofdpijn is altijd van korte duur en er zijn prominente craniale parasympatische autonome kenmerken.
De trigeminale autonome cefalalgieën (TAC) vormen een zeldzame groep van hoofdpijnaandoeningen waarvan clusterhoofdpijn de bekendste is. De pijn is gelokaliseerd in de trigeminuszenuw die zorgt voor de verwerking van gevoel in het gelaat. De zenuw heeft drie vertakkingen, waarvan de bovenste instaat voor het gebied rond het oog en ter hoogte van het voorhoofd. Mensen die lijden aan clusterhoofdpijn zullen dan ook meestal last hebben van een tranend oog, een afhangend ooglid of zwelling rond het oog. De hoofdpijn is altijd van korte duur en er zijn prominente craniale parasympatische autonome kenmerken.Naast clusterhoofdpijn omvat deze groep ook paroxysmale hemicrania, kortdurende eenzijdige neuralgiforme hoofdpijnaanvallen (SUNCT en SUNA) en hemicrania continua. Bij die eerste twee zijn de hoofdpijnaanvallen zeer kortdurend, 2 tot 30 minuten voor paroxysmale hemicranie en 5 tot 240 seconden bij SUNCT en SUNA. Hemicrania continua daarentegen geeft een dagelijkse, continue last. De duur van de pijnaanvallen is dan ook een zeer belangrijke parameter om het onderscheid te maken tussen al deze pijnen in het gebied van de trigeminale zenuw.
Symptomen trigeminale autonome cefalalgieën
Meer informatie over de symptomen van clusterhoofdpijn vind je hier.
De symptomen van paroxysmale hemicrania komen grotendeels overeen met die van clusterhoofdpijn. Het gaat dan om een tranend, rood of gezwollen oog, een afhangend ooglid, een lopende of verstopte neus. Het verschil met clusterhoofdpijn is dat de symptomen minder lang aanhouden, maar vaker voorkomen.
Bij de groep ‘short-lasting unilateral neuralgiform headache attacks with conjunctival infection and tearing’ (SUNCT) is er sprake van ooginfectie en tranende ogen. Het ooglid kan gezwollen en rood zijn en er kan neusverstopping optreden. Verder maken patiënten melding van zweten of blozen in het gelaat. Wanneer er geen rood of tranend oog is, gaat het om ‘short-lasting unilateral neuralgiform headache attacks with cranial autonomic symptoms’ (SUNA).
Hemicrania continua wordt gekenmerkt door een rood, tranend oog en een hangend, gezwollen ooglid. De pupil is verwijd of vernauwd. Dit kan gepaard gaan met een loopneus of een verstopte neus. Sommige patiënten met hemicrania continua worden overgevoelig voor licht of geluid, zijn misselijk of moeten braken.
Diagnostische criteria trigeminale autonome cefalalgieën
De diagnostische criteria voor clusterhoofdpijn vind je hier.
Paroxysmale hemicrania wordt getypeerd door aanvallen van ernstige eenzijdige pijn rond het oog of de slaap. De hoofdpijnaanvallen duren twee tot dertig minuten en ze kunnen meerdere keren per dag voorkomen. Opvallend is dat deze hoofdpijnsoort positief reageert op het medicijn indomethacine.
De diagnostische criteria zijn:
1. Er zijn minstens twintig van deze aanvallen geweest
2. Ernstige eenzijdige pijn rond het oog of de slaap die twee tot dertig minuten aanhoudt
3. Een of beide van de volgende:
a: Minstens een van de volgende symptomen:
- rood of tranend oog
- verstopte of lopende neus
- gezwollen ooglid
- zweten op het voorhoofd of in het gelaat
- verkleinde pupil en/of afhangend ooglid
b Rusteloosheid
4. Er zijn meer dan vijf aanvallen per dag
5. De hoofdpijnaanvallen verbeteren na behandeling met indomethacine
6. De hoofdpijn wordt niet veroorzaakt door een andere aandoening
SUNCT wordt gekenmerkt door korte, hevige hoofdpijnaanvallen die 5 tot 240 seconden aanhouden. Een patiënt moet minstens twintig van deze aanvallen doorgemaakt hebben. De hoofdpijnaanvallen worden niet veroorzaakt door een andere aandoening. Per dag kunnen er 3 tot 200 aanvallen optreden. De diagnostische criteria zijn de volgende:
1. Er zijn minstens twintig van deze aanvallen geweest
2. Matige tot ernstige eenzijdige hoofdpijn rond het oog of de slaap die stekend van aard is en 1 tot 600 seconden duurt
3. Minstens één van de volgende kenmerken:
- rood en tranend oog
- verstopte of lopende neus
- gezwollen ooglid
- zweten op het voorhoofd of het gezicht
- blozen
- vol gevoel in het oor
- verkleinde pupil of afhangend ooglid
4. Minstens één aanval per dag
5. De hoofdpijn wordt niet veroorzaakt door een andere aandoening
De diagnostische criteria voor SUNA zijn dezelfde als die voor SUNCT, met dat verschil dat er owel een rood, ofwel een tranend oog of geen van beide is.
1. Er zijn minstens twintig van deze aanvallen geweest
2. Matige tot ernstige eenzijdige hoofdpijn rond het oog of de slaap die stekend van aard is en 1 tot 600 seconden duurt
3. Minstens één van de volgende kenmerken:
- ofwel een rood, ofwel een tranend oog of geen van beide
- verstopte of lopende neus
- gezwollen ooglid
- zweten op het voorhoofd of het gezicht
- blozen
- vol gevoel in het oor
- verkleinde pupil of afhangend ooglid
4. Minstens één aanval per dag
5. De hoofdpijn wordt niet veroorzaakt door een andere aandoening
Hemicrania continua is een eenzijdige continue hoofdpijn die nooit helemaal verdwijnt. Patiënten hebben met andere woorden elke dag hoofdpijn die varieert in ernst. Soms gaat dit gepaard met korte, stekende pijnen aan één zijde van het hoofd. Dit zijn de diagnostische criteria:
1. De hoofdpijn bestaat meer dan drie maanden
2. De pijn is:
- eenzijdig en wisselt niet van kant
- dagelijks
- matig intens, met uitschieters
3. Er is minstens één van de volgende symptomen:
- rood of tranend oog
- verstopte neus of loopneus
- vernauwde pupillen of afhangend ooglid
4. De hoofdpijnaanvallen verbeteren na behandeling met indomethacine
5. De hoofdpijn wordt niet veroorzaakt door een andere aandoening
Bronnen en referenties:
The International Classification of Headache Disorders
Om de foto te open; klik er op
