Identificatie van comorbiditeiten

09/01/2025 - 13:50

Een goede kennis van migrainecomorbiditeiten is belangrijk om verschillende redenen. Allereerst kunnen er subgroepen geïdentificeerd worden. Het gaat dan om groepen van patiënten die aan dezelfde combinatie van migraine en een andere aandoening lijden. Wanneer zo’n groep geïdentificeerd wordt, is het makkelijker om een eenvormige behandeling voor te stellen. Een voorbeeld is epilepsie, een aandoening die vaak voorkomt samen met migraine.

Daarnaast kan de kennis van bijkomende aandoeningen helpen bij de diagnosestelling. Een accurate diagnose zal leiden tot een correcte behandeling of doorverwijzing. In veel gevallen zullen de comorbiditeiten een migrainediagnose bemoeilijken of de therapeutische mogelijkheden beperken. Zo is het gebruik van triptanen bijvoorbeeld niet aangewezen bij migrainepatiënten die ook aan een cardiovasculaire aandoening lijden. Bij migrainepatiënten met maag-darmklachten zijn NSAID’s of niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen dan weer geen optie vanwege de belasting voor de maag.

Anderzijds zijn er ook situaties waarbij dezelfde behandeling volstaat voor de migraine en de bijkomende aandoening. Een voorbeeld hiervan is de combinatie van migraine en depressie. Bij deze subgroep kunnen een antidepressivum of gedragstherapie succesvol ingezet worden voor beide aandoeningen.

Tot slot kunnen bepaalde comorbiditeiten zorgen voor een verergering van de migraine. Ook de ernst van de bijkomende aandoening kan gevolgen hebben voor de migraineprogressie. Een voorbeeld hier is alweer depressie. Wanneer de depressie verergert, kan dit ook de migraine negatief beïnvloeden.

Relatie tussen migraine en comorbiditeiten

Een studie toonde aan dat migrainepatiënten vaker melding maken van slapeloosheid, depressie, angst, maagzweren, angina en epilepsie. In diezelfde studie werden ook het aantal hoofdpijndagen en de ernst van de migrainehoofdpijn onderzocht in functie van de comorbiditeiten. Daaruit bleek dat het aantal hoofdpijndagen per maand gelinkt was aan het bestaan van comorbiditeiten. Dit was vooral opvallend bij patiënten met maagzweren, diabetes, angst, depressie, slapeloosheid, astma en allergieën. Een verergering van de hoofdpijn op zich was dan weer vooral gelinkt aan ontstekingen, psychiatrische aandoeningen en slaapstoornissen.

Ook bij kinderen en adolescenten met migraine kunnen een aantal comorbiditeiten geïdentificeerd worden. Het gaat dan vooral om psychologische aandoeningen, motorische stoornissen, obesitas, epilepsie, atopische dermatitis, astma, ontwikkelingsstoornissen, slaapstoornissen en coeliakie.

Oorzaak van comorbiditeiten bij migraine

Een aantal zaken kunnen de link tussen migraine en comorbiditeiten verklaren. Één mogelijkheid is dat de ene aandoening de andere veroorzaakt. Dit is een vorm van éénrichtingsverkeer. Zo kan een migraineus infarct epilepsie veroorzaken.

Daarnaast kunnen verschillende aandoeningen elkaar in de hand werken. Een voorbeeld van dit tweerichtingsverkeer is de tandem migraine en depressie. Migrainepatiënten hebben aanleg om een depressie te ontwikkelen en omgekeerd.

Een derde mogelijkheid zijn onderliggende risicofactoren. Zo kan een traumatisch hersenletsel migraine en epilepsie veroorzaken.

Tot slot kunnen er genetische en omgevingsfactoren in het spel zijn. Zo is er een link tussen genetische hemiplegische migraine en epilepsie, waarbij mogelijk sprake is van hyperexcitabiliteit van de hersenen.

Episodische en chronische migraine

Enkele bijkomende aandoeningen kunnen aanleiding geven tot de evolutie van episodische migraine (EM) naar chronische migraine (CM). Combinaties van comorbiditeiten, ook wel multimorbiditeit genoemd, worden geassocieerd met medicatieovergebruik en het ontstaan van chronische migraine. Wanneer depressie één van de multimorbiditeiten is, is dat een significante factor in de overgang van episodische naar chronische migraine. In dat geval speelt ook de ernst van de depressie een rol.

Een psychiatrische comorbiditeit betekent echter niet noodzakelijk dat de vooruitzichten slecht zijn. Één studie vergeleek drie preventieve migrainebehandelingen: bètablokkers, een gedragsmatige aanpak of een combinatie van die twee. Uit de resultaten bleek dat de patiënten met een stemmings- of angststoornis een sterkere daling van het aantal migrainedagen noteerden dan de patiënten zonder die comorbiditeiten.

Op basis van comorbiditeitsclusters isoleerde een studie acht verschillende migrainesubgroepen. Al die groepen vertoonden een verhoogd risico op een progressie van episodische naar chronische migraine. Wanneer er sprake is van multimorbiditeit bestaat er dus duidelijk een verhoogd risico op chronische migraine.

Klinische aanbevelingen

Een goede kennis van de comorbiditeiten van migraine is essentieel voor een correcte diagnose en een gepaste behandeling. Zorgverstrekkers wordt aangeraden om:

patiënten te screenen op veel voorkomende comorbiditeiten
bij aandoeningen als depressie, angst of epilepsie na te gaan of er mogelijk ook sprake is van migraine
patiënten informatie te geven over de bestaande comorbiditeiten
het stigma rond migraine te reduceren en de aandoening te normaliseren
de evolutie van de migraine en de bijkomende aandoening goed op te volgen
de comorbiditeit adequaat te behandelen of de patiënt door te verwijzen naar de juiste zorgverstrekker

Tot slot

Het is vooralsnog niet duidelijk of de behandeling van een comorbiditeit een positief effect kan hebben op de migraine. Of er een gevolg is voor het aantal hoofdpijndagen, de ernst of de ziektelast werd nog niet voldoende onderzocht. Omgekeerd is wel duidelijk dat de behandeling van migraine op zich een positief effect kan hebben op de bijkomende aandoening.

Lijst van comorbiditeiten

Migrainecomorbiditeiten kunnen worden onderverdeeld in verschillende categorieën. Sommige aandoeningen kunnen in verschillende categorieën ondergebracht worden.

Cardiovasculair: myocardinfarct of hartinfarct, beroerte
Psychiatrisch: depressie, angststoornissen, paniekstoornissen, bipolaire aandoeningen
Neurologisch: epilepsie, spierspasmen, adhd
Slaapgerelateerd: slapeloosheid, restless leg syndrome of rusteloze benen syndroom (RLS), slaapapneu, verminderde slaapkwaliteit, slaaptekort
Aandoeningen van het ademhalingsstelsel: allergische rinitis, astma
Dermatologisch: psoriasis, atopisch eczeem
Chronische pijn: fibromyalgie
Gastro-intestinaal: maagzweer, bloedingen in het maag-darmkanaal
Stofwisseling: diabetes, obesitas
Immuunsysteem: allergie, coeliakie

Niets uit deze tekst mag in enige vorm worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende.

Samenvatting uit verschillende bronnen:

Medscape & American Headache Society

Interview met Dr. Dawn C. Buse – Dr. Richard Lipton

Website door Livalos