Over Excedryn - cafeïne en medicatieafhankelijke hoofdpijn

Excedryn is een niet-steroïdaal ontstekingsremmend geneesmiddel (of NSAID: non-steroidal, anti-inflammatory drug) dat op de markt is sinds de jaren zestig. Het is specifiek gericht op hoofdpijn en migraine en het bevat drie verschillende werkzame stoffen: acetylsalicylzuur (aspirine), paracetamol en cafeïne. Dit medicijn is verkrijgbaar zonder voorschrift en daarom denken veel mensen dat het veilig is. Er zijn echter risico’s aan verbonden.

Cafeïne

Excedryn bevat acetylsalicylzuur, paracetamol en cafeïne. Cafeïne kan helpen tegen hoofdpijn, maar het leidt ook tot afhankelijkheid. Het lichaam raakt eraan gewend, wil meer cafeïne en daardoor kan medicatieovergebruikshoofdpijn (MOH) ontstaan. Patiënten komen terecht in een vicieuze cirkel. Het is dan ook verstandig om niet te veel koffie te drinken. Over het algemeen wordt aangeraden om slechts enkele koppen per dag te drinken en liefst voor de middag.

Andere pijnstillers met cafeïne bevatten daarnaast soms een barbituraat en/of codeïne. Dergelijke combinatiemiddelen zijn in de meeste Europese landen verboden omwille van het afhankelijkheidsgevaar. Bovendien bestaat er bij elk van de componenten (cafeïne, barbituraat, codeïne) afzonderlijk een risico op medicatieovergebruikshoofdpijn. Een dergelijke combinatie zal op korte termijn verlichting brengen bij migraine, maar op lange termijn maakt het de situatie erger.

Vaak beseffen mensen niet dat cafeïne een aandeel heeft in hun hoofdpijn. Ze gaan op zoek naar de trigger voor hun migraine, maar dat is uiteraard niet zo eenvoudig. Dat blijkt ook uit migrainedagboeken. Soms spelen verschillende factoren een rol, soms is het een combinatie van bepaalde factoren en soms is het net de opstapeling van factoren die de hoofdpijn veroorzaakt. Het is een complexe puzzel en daar is cafeïne een stukje van.

Risico’s

NSAID’s zijn schadelijk voor de maag. Er bestaat een verhoogd risico op maag- en slokdarmontstekingen en maagzweren. Om die reden wordt vaak ook gewaarschuwd dat NSAID’s bij de maaltijd moeten worden genomen. Sommige patiënten nemen bijkomend een maagzuurremmer (of maagbeschermer) om de aanmaak van maagzuur te temperen.

Maagklachten beginnen doorgaans met zure oprispingen. Wanneer dit verergert, kan er gastro-oesofageale reflux (GORD) ontstaan. Dat gebeurt vooral wanneer mensen neerliggen. De zure maaginhoud stroomt dan makkelijker vanuit de maag naar de slokdarm. De slokdarm is niet voorzien op dit maagzuur en daardoor kunnen verschillende kwalen opduiken. Een voorbeeld is de ziekte van Barrett. Deze ziekte ontstaat wanneer het slokdarmslijmvlies veranderingen ondergaat door blootstelling aan zure maagsappen.

Op termijn kunnen NSAID’s ook nier- en leverklachten veroorzaken. Patiënten die problemen hebben met de lever of de nieren moeten dus opletten. Ook de combinatie van Excedryn met andere medicijnen die een invloed hebben of de lever of de nieren kan gevaarlijk zijn. De behandelende arts moet bij zijn anamnese rekening houden met alle factoren.

Medicatieovergebruikshoofdpijn

Stoppen met cafeïne kan leiden tot ontwenningsverschijnselen en daar hoort vaak hoofdpijn bij. Wanneer mensen ’s ochtends hun eerste koffie uitstellen, krijgen ze bijvoorbeeld al wat milde hoofdpijn. Daarnaast geven veel mensen aan dat ze moeilijker inslapen wanneer ze koffie drinken na de middag. En een verstoord slaappatroon kan ook een trigger zijn voor hoofdpijn en migraine. Cafeïne en hoofdpijn lijken dus een negatieve wisselwerking te hebben.

Excedryn bevat cafeïne en het effect is dus gelijkaardig. Voeg daar stress, hormonale schommelingen of wisselende weersomstandigheden aan toe en het gevaar voor een stevige migraineaanval komt snel dichterbij. De triggers stapelen zich op en ze versterken elkaar. Mensen die echt gehecht zijn aan hun kopje koffie ’s ochtends kunnen Excedryn beter vervangen door een alternatief medicijn. Zo blijft hun cafeïneverbruik binnen de perken.

Excedryn kan een veilige keuze zijn voor patiënten die slechts één à twee hoofdpijndagen per maand hebben, maar zelfs dan bestaat er een gevaar voor escalatie. Een stressvolle periode of een paar slechte nachten kunnen ertoe leiden dat iemand meer medicatie nodig heeft. Het risico op medicatieovergebruikshoofdpijn wordt al snel groter.

Alternatieven voor Excedryn

Er bestaan veel alternatieven voor Excedryn: triptanen, CGRP-antagonisten, gepants en andere opties of combinaties. Een combinatie van naproxen en sumatriptan blijkt bijvoorbeeld doeltreffend te zijn. Sommige patiënten combineren een NSAID met een gepant. Een niet-gecombineerde NSAID kan ingezet worden in de eerste lijn en wanneer dit niet effectief blijkt te zijn, kan dit in de tweede lijn opgevolgd worden met een triptaan of een gepant. Het is vooral belangrijk dat mensen verschillende opties ter beschikking hebben.

Bij de meeste van deze alternatieven is er geen gevaar voor MOH. Het is dan ook veiliger om een lage preventieve dosis te nemen van bijvoorbeeld een CGRP-antagonist dan een combinatiemedicijn met cafeïne. Preventief en op tijd medicatie nemen betekent vaak dat het totale medicatieverbruik daalt. Het slaappatroon, sport, voeding en dergelijke hebben ook allemaal een positieve invloed op migraine. Het is verstandig om te streven naar een evenwichtig behandelplan met aandacht voor de levensstijl.

Wanneer NSAID’s toch noodzakelijk zijn, is het meestal beter om sporadisch een sterkere dosis te nemen dan regelmatig een lagere dosis. Daarnaast is het ook belangrijk om niet te lang te wachten om medicatie te nemen. Ook deze ingreep leidt regelmatig tot een daling van het totale medicatieverbruik. Te lang wachten om naar een remedie te grijpen zorgt doorgaans voor een langere migraineperiode en meer medicatiedagen. Vergelijk het met vuur: een lucifer doven is makkelijk, maar een uitslaande woningbrand doven is aanzienlijk moeilijker.

Tot slot

Cafeïne helpt tegen hoofdpijn, maar ironisch genoeg kan het ook hoofdpijn veroorzaken. Migrainepatiënten doen er goed aan hun cafeïneverbruik te beperken. Het is niet vanzelfsprekend om te stoppen met een medicijn als Excedryn, maar op de lange termijn zijn er veiligere en effectievere manieren om migraine aan te pakken.

Niets uit deze tekst mag in enige vorm worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende.

Bron Migraine World Summit- Prof. Dr. Paul Mathew

Website door Livalos